Hundre prosent

Klaus Sonstad

Ein tanke slo meg da eg opna oppdrags-konvolutten og såg bilete av lua hans Ivar Aasen, raud som ein trøndersk låvevegg: Akryl? Hundre prosent akryl? Det skulle tatt seg ut. Akryl-Aasen på tokt for eit Noreg i språkleg forståing med seg sjølv. Ikkje mykje landsmål og folkeånd i akryl. Ull frå gamalnorsk sau, sikkert; ursau. Ursau-ull-lua hans Ivar. Nynorskens eigen nissefar.

Som ung visste eg godt kven Ivar Aasen var: Han var ein veg inn til deg. På ungdomsskulen fekk eg topp karakter i nynorsk. Eg likte å skrive nynorsk. Det fall meg lett. Men målungdommen på gymnaset fekk aldri mi støtte, sjølv om eg hadde lyst. Dei var nerdar. Såg rare ut. Hundre prosent utanfor. Eg ville ikkje dit. Torde ikkje. Ville vere trygg i den store gjengen. Men du torde. Du følgde ikkje flokken.

Vi vart vener først, og du sende lange brev til meg – på nynorsk. Fortalde om Ivar Aasen og Aasmund Olavsson Vinje. Om korleis språk og identitet hang saman. Om kjærleikens vingard og trua på det gode i menneska. Eg svara som best eg kunne. På bokmål. Og kjende meg fattig. Hundre prosent ryggradslaus. Feik.

Sidan vart vi saman, reiste på sydentur. Leigde mopedar og farta rundt. Utan hjelmar. Nordmenn i Syden treng ikkje hjelmar. Heime i Noreg er mopedkøyring livsfarleg. På Serifos (Sifnos … Skofelos?) fekk vi vinden i håret og sola i fleisen. MC Heavens Angels. Du og eg. Alltid slik. Du. Så eg.

Eg hugsar ho sa på vaklande engelsk, gamlemor med smykka og ringane på øya Skofelos (eller var det Serifos … Sifnos?), då eg sto med ein skinnande hovudskallering i hendene og vurderte kjøp: «Hunderd prosent nikkel! Hunderd prosent nikkel!».

Skulle nesten tru det var gull og edelsteinar ho snakka om. Eller var ho berre hundre prosent ærleg? Ville ho åtvare meg: Skiten er full av...skit. Ikkje kjøp. Sjå på kjærasten din, ho er skeptisk. Eg sa «I’ll take it», og ga gamla pengane. Mikke Mus-pengar. Drakmer. Og snudde meg mot deg. Solbrun. Smilande. Du forsto ikkje heilt kva eg ville med skalleringen, kva eg ville bevise. Du smilte skeivt, moderleg og vaksen og fekk meg usikker. Du fekk meg alltid usikker. Hundre prosent usikker. Barnsleg. Umoden. Du hadde peiling på Aasen, eg sto att langt nedi dalen. Eg putta ringen i lomma. Du strauk meg fornøgd over kinnet og gjekk mot mopedane.

Det du ikkje visste, var at eg skreiv dikt. Dikt etter dikt som aldri vart lesne opp. Dikt der eg sleppte meg laus, skreiv som eg burde ha skrive. Dikta er borte for meg no, dei har ramla av lasset. Nokre linjer er alt som er att:

Eg søv /  men eg er likevel vaken / Fragment av fortid blandar seg med notid og framtid. / Du kjem imot meg. / Eg får ikkje puste. / Kavar med hovudet. / Ser deg. Ser deg. / Eg. Får. Ikkje. / Puste. / Plutseleg er du borte vekk. / Eg søv. / Pustelaus.

Sjå kor ung eg var. Sjå kor herleg pretensiøs. Det er så lenge sidan no. Sidan alt. Ingen feriar varer evig. Mopedane vart innleverte. Far vel Sifnos (Skofelos … Serifos?). Far vel, min kjære. Takk for eit vakkert ferdaminne.

Eg fekk nyleg eit brev i posten. Med eit bilete av lua hans Ivar Aasen. Eg tenkte straks på deg.

Du skriv på bokmål du òg, no.